ปรากฎการณ์ทางสังคมที่ได้จากการเดินทางในประเทศเพื่อนบ้านในระยะทางที่ไม่ห่างไกลบ้านเมืองของเรา โดย วลัยลักษณ์ ทรงศิริ ที่เขียนลงพิมพ์ในจดหมายข่าวมูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธ์ เป็นระยะเวลามากกว่า ๑๐ ปี ถูกรวบรวมในหนังสือเล่มนี้ อธิบายถึงปรากฏการณ์ทางสังคมที่หลากหลาย และแนวคิดในมิติทางประวัติศาสตร์และข้อมูลและข้อคิดเห็นที่แตกต่างไปจากแนวคิดทางโบราณคดีหลายประเด็น ประสบการณ์ที่ได้พบเห็นมาในบทความหลากหลายนี้ น่าจะเป็นฐานข้อมูลและสร้างแนวคิดให้แก่ผู้สนใจในการศึกษาทางสังคม ประวัติศาสตร์และโบราณคดีที่กำลังนำไปใช้เปรียบเทียบเพื่อสร้างองค์ความรู้แก่ท้องถิ่นของตนเองได้