ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับการศึกษาทางเลือก -- แนวคิดที่เกี่ยวข้องกับการศึกษาทางเลือก -- รูปแบบการจัดการศึกษาทางเลือก -- การจัดการศึกษาทางเลือกในรูปแบบโรงเรียนทางเลือก -- การจัดการศึกษาทางเลือกในรูปแบบบ้านเรียน -- การจัดการศึกษาทางเลือกในรูปแบบศูนย์การเรียน -- การจัดการศึกษาทางเลือกในรูปแบบของสถาบันอุดมศึกษา -- การจัดการศึกษาทางเลือกในรูปแบบของสถาบันศาสนา

การศึกษาทางเลือก เล่มนี้เป็นการประมวลองค์ความรู้และแสดงกรณีตัวอย่างของการจัดการศึกษาทางเลือก ซึ่งเป็นแนวทางในการจัดการศึกษารูปแบบหนึ่งที่เน้นตัวผู้เรียนเป็นสำคัญ ทั้งด้านอายุ เพศ เชื้อชาติ ศาสนา ค่านิยม ความเชื่อ ความถนัด ความพร้อม และความสนใจ ตลอดจนเน้นด้านสิ่งแวดล้อม ชุมชน บริบท ภูมิปัญญา องค์ความรู้และศิลปวัฒนธรรมในท้องถิ่นที่ผู้เรียนอาศัยอยู่ด้วย ผู้เรียนจึงมีโอกาสเรียนตามศักยภาพของตนเองอย่างแท้จริง การศึกษาทางเลือก เป็นการศึกษาที่มีรูปแบบแตกต่างไปจากการศึกษาตามแนวกระแสหลักในระบบโรงเรียนทั่วไป ทั้งด้านปรัชญาและองค์ประกอบของการจัดการศึกษา โดยสามารถจัดได้ทั้งการศึกษาในระบบ การศึกษานอกระบบ และการศึกษาตามอัธยาศัย ถือเป็นการเปิดทัศนะการจัดการศึกษาได้ครอบคลุมความต้องการของมนุษย์ทั้งมิติของการเปลี่ยนแปลงวิวัฒนาการ มิติของความแตกต่างหลากหลาย และมิติของสิทธิเสรีภาพทางการศึกษาของประชาชน และทั้งในแง่ของปรัชญาการศึกษาและความรู้เชิงคุณค่าที่ให้ความหมายต่อวิถีชีวิตอย่างแท้จริง